Từ lâu, ở nước ta, nhà mặt phố đã và đang góp mặt trong giai đoạn hình thành và phát triển đô thị. Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng và phát triển do thiếu chỉ dẫn và thống nhất về mặt pháp luật nên kiến trúc nhà mặt phố tại các đô thị nước ta đang tồn tại rất nhiều vấn đề nan giải.

Luật Kiến trúc được ban hành sẽ là một cuộc cách mạng cho kiến trúc Việt Nam, trong đó có kiến trúc nhà mặt phố (ảnh minh họa)

Những tồn tại điển hình trong kiến trúc nhà mặt phố

Đối với quy hoạch kiến trúc cảnh quan, có một thực tế các công trình nhà mặt phố hiện nay còn rất lộn xộn gây nên hiện trạng phá vỡ kiến trúc cảnh quan đô thị. Để đáp ứng nhu cầu đa dạng, mong muốn sở hữu cao, coi là tài sản riêng của người dân đối với đất, nhà, nên trong Quyết định 123/2001/QĐ-UB của UBND TP Hà Nội có 40% nhà thấp tầng và 60% cao tầng. Hầu như các công trình nhà phố – biệt thự lúc đầu thả lỏng chỉ quy định quy mô, ít quan tâm hơn đến bộ dạng kiến trúc, xây dựng đồng bộ. Việc tận dụng đất tối đa nên việc tạo các khoảng lùi thay đổi, các không gian trống, màu sắc của từng nhóm công trình không được quan tâm dẫn đến tuyến phố có dạng đơn điệu, không có điểm nhấn.

Đối với kiến trúc nhà mặt phố, tuy đã có nhiều nghiên cứu về các giải pháp kiến trúc cho nhà phố nhưng phần lớn các giải pháp được đề xuất chỉ áp dụng cho các trường hợp mô hình chung, thiếu tính thực tiễn, chưa quan tâm đến nhu cầu và điều kiện thực tế của người dân. Kiến trúc nhà phố hiện nay chủ yếu còn manh mún, riêng lẻ mà ít chú ý đến tổng thể và sự đồng bộ. Các xu hướng kiến trúc nhại cổ, học đòi, thiếu tính văn hóa và đặc trưng. Những thiết kế mang tính sáng tạo nghệ thuật, đánh dấu thời đại xây dựng, đoạt giải quốc tế còn thiếu “đất dụng võ” .

Do có vị trí thường bám theo các tuyến đường, nên có nhiều hướng nhà khác nhau và luôn thụ động trong việc lựa chọn hướng tốt cho công trình. Bên cạnh đó, hiện tượng “nhà siêu mỏng, siêu méo”, vượt tầng diễn ra phổ biến, đặc biệt tại những tuyến đường mới được mở rộng gây mất mỹ quan đô thị và ảnh hưởng lớn tới kiến trúc của tuyến phố.

Không quá khi nói kiến trúc tại các nhà mặt phố tại nước ta hiện nay đang giống như một “nồi lẩu thập cẩm”, với muôn hình vạn trạng. Có lẽ, đã đến lúc cần đưa ra những quy định, hướng dẫn cụ thể để kiến trúc nhà mặt phố được đảm bảo tính thống nhất.

Luật Kiến trúc là cần thiết trong xây dựng nhà mặt phố

Góp ý về dự thảo Luật Kiến trúc, nhiều chuyên gia cho rằng đây là thời điểm thích hợp để ban hành Luật Kiến trúc. Khi đi vào thực tiễn, Luật sẽ giải quyết được nhiều vấn đề đang còn nan giải của Kiến trúc Việt Nam.

PGS.TS.KTS. Phạm Trọng Thuật - Chủ tịch Hội đồng Trường, Trưởng bộ môn Kiến trúc Nhà ở trường Đại học Kiến trúc Hà Nội cho rằng: “Việc ra đời Luật Kiến trúc là một bước tiến lớn và cần thiết cho các hoạt động xây dựng, kiến trúc nói chung và xây dựng nhà mặt phố nói riêng.”

Đồng quan điểm, KTS Phạm Thanh Tùng – Chánh Văn phòng Hội KTS Việt Nam cho rằng, việc có Luật Kiến trúc thì công tác quản lý kiến trúc, hành nghề KTS sẽ tốt hơn. Việc Luật Kiến trúc ra đời sẽ có tác động, điều chỉnh tới tất cả các công trình kiến trúc, đồng thời làm rõ đâu là công trình kiến trúc. Theo lý giải của KTS Tùng, tất cả công trình xây dựng nên được gọi là kiến trúc khi nó mang tính nghệ thuật.

Đối với tác động của Luật Kiến trúc tới các công trình mặt phố, KTS cho biết, các công trình nhà mặt phố sẽ phải theo quy hoạch của thiết kế đô thị. Quy định về chiều cao, thiết kế đô thị, có chỉ giới, có quy hoạch… Tuy nhiên, Luật Kiến trúc sẽ tạo ra sự thống nhất, đồng thời là cuộc cách mạng cho kiến trúc ở nước ta.

Theo dự thảo, Luật Kiến trúc sẽ có các quy định cụ thể về chiều cao công trình, cốt nền, hình thức kiến trúc; vật liệu, ánh sáng, màu sắc mặt ngoài công trình, mái nhà… do vậy sẽ tạo ra những nhịp điệu vần luật cho một tuyến công trình như nhà mặt phố, khi đó các công trình sẽ được xử lý đúng chỗ về khoảng lùi sân – công trình – lề đường, sự đan xen hài hòa giữa vật liệu, màu sắc và cây xanh.

Theo Báo XD