Từ ngày 1-5-2013, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá chính thức có hiệu lực nhằm hướng mọi người hạn chế hút thuốc lá, góp phần ngăn chặn tác hại của khói thuốc đối với nhiều người, nhất là những người không hút thuốc (hút thuốc thụ động). Tuy nhiên, sau hơn sáu năm thực hiện, nhiều bất cập, hạn chế trong việc thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá vẫn đang tồn tại.
Vô tư hút thuốc tại những khu vực công cộng, nơi tập trung đông người, thậm chí là khu vui chơi của trẻ em là hình ảnh không hiếm gặp. Ở những khu vực như vậy đều có bảng cấm hút thuốc lá, thế nhưng, những người hút thuốc vẫn không ý thức được mình đang vi phạm pháp luật.
Tại Bệnh viện Ung bướu (quận Bình Thạnh), trong khuôn viên công cộng, nhiều người nhà bệnh nhân, thậm chí là bệnh nhân vẫn vô tư hút thuốc. Mỗi khi có người nhắc nhở thì họ chỉ dập điếu thuốc nhưng sau đó lại tiếp tục hút. Tương tự, tại Bệnh viện Nhi Đồng 2 (quận 1), nơi đang điều trị bệnh cho hàng trăm trẻ em, một số bậc phụ huynh vẫn thản nhiên hút thuốc dưới khu vực công viên của bệnh viện. Chúng tôi từng có lần nói chuyện với một phụ huynh có con đang điều trị tại đây vì sao có bảng cấm nhưng anh vẫn hút thuốc, thì nhận được câu trả lời: “Biết là cấm nhưng nếu bây giờ đi ra tận ngoài đường thì xa quá, với lại đang chăm con nhỏ, có vấn đề gì thì chạy lên cho nhanh”. Khi chúng tôi hỏi anh có biết khói thuốc lá độc hại như thế nào đối với trẻ em hay không thì người đàn ông này im lặng và lảng đi nơi khác.
Điều tương tự cũng diễn ra tại các bến xe, nhà ga, địa điểm công cộng khác của thành phố. Tại Bến xe Miền Tây (quận Bình Tân), tại các khu vực ngồi chờ xe, khu bán vé hay lối vào, ban quản lý bến xe này đều để bảng “cấm hút thuốc”, nhưng có khá đông cả hành khách lẫn lái xe… vẫn hút thuốc.
Nhiều cơ quan, đơn vị ở TP Hồ Chí Minh đều nghiêm túc thực hiện các quy định, hướng dẫn của việc phòng, chống tác hại thuốc lá, trong đó luôn yêu cầu cán bộ, nhân viên ý thức trong việc sử dụng thuốc lá nơi công cộng. Tuy nhiên, điểm hạn chế nhất là việc kiểm tra, xử phạt theo quy định. Bác sĩ Trịnh Văn Hiệp, thành viên thường trực Ban chỉ đạo Phòng, chống tác hại thuốc lá ngành y tế TP Hồ Chí Minh nêu thực trạng, thời gian qua, ngành y tế chỉ xử phạt được một số trường hợp vi phạm để nêu gương mặc dù trên thực tế, số lượng người vi phạm là rất nhiều. Một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng này là do các quy định xử phạt vi phạm trong việc phòng, chống tác hại thuốc lá hiện nay vẫn còn nhiều bất cập, nhất là quy định về quyền hạn của người tổ chức thực thi nhiệm vụ. Đây cũng là một trong những nguyên nhân mà từ năm 2017 đến nay, TP Hồ Chí Minh chưa thực hiện việc xử phạt hành chính nào đối với những người hút thuốc lá tại các điểm đón xe buýt cũng như các bến xe trên địa bàn.
Theo Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), sau hơn sáu năm triển khai Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, đến nay, tỷ lệ người hút thuốc lá chỉ giảm được 2%. Việc tuyên truyền về tác hại của thuốc lá cũng đạt tỷ lệ thấp, riêng TP Hồ Chí Minh chỉ mới có 54% số lượng người biết về điều này. Trong khi đó, mục tiêu mà Bộ Y tế hướng đến năm 2020 là 90% số dân có hiểu biết về tác hại của thuốc lá, nhất là hút thuốc thụ động.
Mặc dù thuốc lá là một sản phẩm không bị cấm sản xuất, lưu thông, sử dụng, nhưng với tính chất độc hại của nó, những người không hút thuốc vẫn là nạn nhân đối diện với nhiều nguy cơ về sức khỏe, nếu phải thường xuyên tiếp xúc thụ động với khói thuốc. Các quy định của pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá đã có, vấn đề là các chế tài, quy định về xử phạt còn chồng chéo, chưa cụ thể, gây lúng túng trong việc thực thi. Đã đến lúc các cơ quan chức năng cần sớm có những điều chỉnh, bổ sung để Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá thật sự phát huy tác dụng vì một môi trường sống trong lành, không khói thuốc lá của phần lớn người dân.
Theo Nhân dân điện tử