Ông có thể cho biết những vấn đề lớn liên quan đến LĐ và tổ chức Công đoàn Việt Nam (CĐVN) được đề cập trong CPTPP?

- Trong lĩnh vực LĐ, CĐ, Hiệp định CPTPP đề cập đến các nội dung cơ bản (có liên quan đến Việt Nam) gồm: Thực hiện tất cả các tiêu chuẩn LĐ quốc tế; thời gian không áp dụng trừng phạt thương mại là 5 năm kể từ ngày Hiệp định CPTPP có hiệu lực đối với việc thành lập tổ chức của NLĐ tại cơ sở (ngoài tổ chức CĐVN); thời gian không trừng phạt thương mại là 7 năm kể từ khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực đối với nghĩa vụ cho phép các tổ chức của NLĐ tại cơ sở được phép liên kết với nhau. Ngoài ra còn các vấn đề như đàm phán thỏa thuận LĐ tập thể, LĐ cưỡng bức, LĐ trẻ em, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, tiền lương tối thiểu.

Theo ông, đâu là thời cơ và thách thức đối với tổ chức CĐVN khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực?

- Cơ hội khi tham gia CPTPP là có thêm nhiều việc làm, việc làm bền vững, cùng với khả năng cải thiện điều kiện LĐ, nâng cao thu nhập, đời sống của NLĐ. Việc thực thi cam kết tuân thủ tất cả các tiêu chuẩn LĐ quốc tế mang lại nhiều lợi ích và niềm tin cho đoàn viên, NLĐ. Tham gia Hiệp định CPTPP cũng là cơ hội để hiện đại hóa hoạt động của tổ chức CĐ.

Bên cạnh cơ hội, tổ chức CĐVN phải đối mặt với không ít thách thức. Thách thức lớn nhất là trong tương lai không xa, ở cấp cơ sở, sẽ xuất hiện các tổ chức đại diện khác của NLĐ (hay còn gọi là đa CĐ). CĐVN khi đó không còn là tổ chức duy nhất đại diện cho NLĐ. Vấn đề cạnh tranh để giữ chân và thu hút mới đoàn viên CĐ là điều tất yếu sẽ xảy ra giữa CĐVN và tổ chức đại diện khác của NLĐ. Việc phát triển đoàn viên và CĐCS sẽ gặp khó khăn. Nguồn lực đảm bảo cho hoạt động CĐ, nhất là nguồn tài chính bị chia sẻ và đương nhiên sẽ bị giảm sút. Môi trường hoạt động CĐ có thay đổi lớn do quan hệ LĐ sẽ có những diễn biến phức tạp.

Một cuộc cạnh tranh lành mạnh và bình đẳng theo pháp luật khi CĐVN có nhiều ưu thế, song cũng còn không ít vấn đề cần khắc phục. Tổ chức CĐVN có bề dày truyền thống; được tổ chức thống nhất, rộng khắp gồm 4 cấp; có đội ngũ cán bộ CĐ hùng hậu; những năm qua đã có nhiều hoạt động mang lại lợi ích, bảo vệ quyền hợp pháp, chính đáng của NLĐ. Song mô hình tổ chức còn bất cập; một bộ phận cán bộ CĐ còn nặng tư tưởng bao cấp, hành chính hóa, làm phong trào thuần túy, chậm thích ứng với tình hình mới; hiệu quả hoạt động còn hạn chế ở nhiều CĐCS sẽ là những thách thức khi cuộc cạnh tranh sắp đến gần. Nhưng tôi nghĩ, với bản lĩnh và trí tuệ của những người cán bộ CĐVN, như cha ông ta đã tổng kết “cái khó ló cái khôn”, tôi tin rằng, CĐVN sẽ vượt qua thách thức, tận dụng tốt cơ hội để làm mới mình nhờ gia nhập CPTPP.

Trước những thách thức như vậy, CĐVN sẽ làm gì để ứng phó với tình hình mới, thưa ông?

- Tổ chức CĐVN, đại diện là Tổng LĐLĐVN luôn theo sát tình hình, tham gia tích cực và có đóng góp quan trọng cho quá trình phát triển đất nước. Trong quá trình Chính phủ đàm phán Hiệp định TPP, sau này là CPTPP, Tổng LĐLĐVN đã tích cực tham mưu, góp ý, chuẩn bị các phương án thích ứng khi Hiệp định có hiệu lực. Trong rất nhiều nhiệm vụ đặt ra, tổ chức CĐVN tập trung vào một số nhiệm vụ chính gồm:

Thứ nhất, tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ CĐ và đoàn viên về cơ hội, thách thức khi Chính phủ tham gia ký kết Hiệp định CPTPP và nâng cao năng lực, khẳng định quyết tâm của toàn hệ thống thích ứng với tình hình mới.

Thứ hai, đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo tổ chức và hoạt động của CĐ các cấp theo hướng quyết liệt, kịp thời, khoa học, có trọng tâm, trọng điểm, giảm bớt các hoạt động văn hóa, thể thao, hướng mạnh vào các nhiệm vụ cốt lõi của tổ chức CĐ, như chăm lo lợi ích, đại diện, bảo vệ quyền hợp pháp, chính đáng của NLĐ. CĐ phải chứng minh được sự khác nhau về quyền và lợi ích của người là đoàn viên CĐ và người không phải là đoàn viên CĐ bằng các hoạt động thực tiễn thiết thực ở cơ sở.

Thứ ba, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ CĐ về chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng nghề nghiệp, tinh thần trách nhiệm, tư duy sáng tạo. Hướng tới xây dựng đội ngũ cán bộ CĐ các cấp bản lĩnh, tâm huyết, năng động, sáng tạo, chuyên nghiệp; gắn bó, sâu sát với cơ sở; có năng lực tư vấn, thuyết phục, đối thoại, thương lượng và bảo vệ NLĐ.

Thứ tư, nâng cao hiệu quả hoạt động của CĐCS thông qua việc xác định rõ nhiệm vụ của cấp này, đổi mới cơ chế lựa chọn chủ tịch CĐCS, tăng cường tập huấn, bồi dưỡng cán bộ CĐ; nâng cao năng lực chỉ đạo, hỗ trợ của CĐ cấp trên trực tiếp cơ sở đối với CĐCS; làm cho CĐCS thực sự là người bạn, người đồng hành, chỗ dựa tin cậy của đoàn viên CĐ.

Thứ năm, đổi mới mô hình tổ chức theo hướng tinh gọn, linh hoạt, khoa học, hoạt động hiệu quả; làm rõ mối quan hệ giữa CĐ ngành và LĐLĐ các địa phương; đảm bảo tính độc lập tương đối và quyền chủ động trong quản lý đội ngũ cán bộ CĐ (trừ các chức danh phối hợp với cấp ủy quản lý).

Hiện nay Tổng LĐLĐVN đang khẩn trương xây dựng Đề án đổi mới tổ chức và hoạt động CĐVN, tập trung chuẩn bị sửa đổi Điều lệ CĐ trình Đại hội XII, tham mưu với Đảng ban hành các chủ trương, nghị quyết về đổi mới tổ chức và hoạt động CĐ để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. Có thể nói, CĐVN đã chủ động đón nhận tình hình, đưa ra nhiều giải pháp, coi đây là cơ hội để đổi mới toàn diện tổ chức và hoạt động của CĐVN.

Vấn đề sửa đổi Luật CĐ năm 2012 được đặt ra như thế nào trong dịp này, thưa ông?

- Sửa đổi Luật CĐ năm 2012 là một tất yếu nhưng thời điểm sửa thì phải cân nhắc rất kỹ và thận trọng. Sau 5 năm thi hành luật, chúng tôi theo dõi và ghi nhận gần như không có vướng mắc nào xảy ra đến mức phải sửa luật. Luật này về cơ bản không có các quy định cụ thể về tổ chức bộ máy CĐ (quy định chủ yếu trong các văn bản của Đảng và Điều lệ CĐ). Chuẩn bị cho các điều khoản CPTPP về LĐ - CĐ có hiệu lực, chúng ta cần quỹ thời gian vật chất nhất định từ 3 - 4 năm. Bên cạnh đó, hiện nay, Tổng LĐLĐVN đang đầu tư nguồn lực tập trung chỉ đạo đại hội CĐ cấp tỉnh, chuẩn bị cho Đại hội CĐVN lần thứ XII; đồng thời đang tích cực phối hợp với Bộ LĐTBXH và các ngành sửa đổi Bộ luật LĐ. Do vậy, tôi nghĩ, Luật CĐ năm 2012 được sửa vào năm 2021, thông qua năm 2022 là hợp lý.

Xin cảm ơn ông!