Nhằm góp phần đề xuất, kiến nghị với cơ quan chức năng tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy loại hình nhà ở công nhân trong khu công nghiệp phát triển mạnh trong thời gian tới, đáp ứng nhu cầu thực tế, đảm bảo an sinh xã hội, góp phần phát triển kinh tế đất nước. Được sự chỉ đạo của Bộ Xây dựng, sáng 19/11/2021, tại trụ sở Bộ Xây dựng, diễn ra buổi Toạ đàm “Phát triển nhà ở cho công nhân – Thực trạng và giải pháp” do Báo Xây dựng tổ chức dưới hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.

Tham dự Tọa đàm, về phía Bộ Xây dựng có: PGS.TS Vũ Ngọc Anh – Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường; bà Tống Thị Hạnh – Vụ trưởng Vụ Pháp chế; PGS.TS Lưu Đức Cường – Viện trưởng Viện Quy hoạch đô thị và Nông thôn quốc gia; ông Lê Trung Thành – Viện trưởng Viện Vật liệu xây dựng; ông Hà Quang Hưng – Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản; ông Vũ Anh Tú – Phó Vụ trưởng Vụ Quy hoạch Kiến trúc; ông Đỗ Văn Quảng – Phó Chủ tịch Thường trực Công đoàn Xây dựng Việt Nam cùng đại diện các Cục, Vụ, Viện trực thuộc Bộ Xây dựng.

Về phía Báo Xây dựng có: Ông Nguyễn Anh Dũng – Tổng Biên tập Báo Xây dựng; TS.Phạm Gia Yên – Cố vấn Báo Xây dựng cùng các Phó Tổng biên tập.

Ngoài ra còn có đại diện các Sở Xây dựng, doanh nghiệp và đại biểu từ 10 điểm cầu trên cả nước như: Hải Dương, Hưng Yên, Thái Nguyên, Hải Phòng...và một số KCN trên cả nước được kết nối trực tuyến.

Toàn cảnh buổi Toạ đàm.

Tuy nhiên, các khu công nghiệp của nước ta hiện vẫn đang chủ yếu thiên về tạo ra quỹ đất và kêu gọi các doanh nghiệp thuê để tổ chức sản xuất, chứ chưa thực sự quan tâm đến đầu tư xây dựng hạ tầng xã hội cho người lao động. Trong khi đó, theo thống kê của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, tính đến năm 2020, có 2,7 triệu công nhân trong khu công nghiệp, trong đó có khoảng 1,2 triệu công nhân có nhu cầu về nhà ở.Lĩnh vực công nghiệp đóng góp lớn, là động lực tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam. Theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến tháng 2/2021, Việt Nam hiện có 370 khu công nghiệp được thành lập (bao gồm 328 khu công nghiệp nằm ngoài các khu kinh tế, 34 khu công nghiệp nằm trong các khu kinh tế ven biển, 8 khu công nghiệp nằm trong các khu kinh tế cửa khẩu) với tổng diện tích đất tự nhiên đạt khoảng 115,2 nghìn ha. Các khu công nghiệp được thành lập trên 61 tỉnh, thành phố, chủ yếu tập trung tại các vùng kinh tế trọng điểm nhằm phát huy lợi thế về vị trí địa lý và tiềm năng phát triển kinh tế của các vùng. Hệ thống khu công nghiệp của Việt Nam đang là điểm đến của hàng ngàn doanh nghiệp, từ 122 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Mặc dù có nhiều chủ trương, biện pháp thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, trong đó có nhà ở dành cho công nhân, điển hình là việc Chính phủ ban hành các cơ chế, chính sách nhằm thu hút các doanh nghiệp tham gia đầu tư nhà ở xã hội. Nhưng các chính sách này chưa đủ mạnh, thiếu hấp dẫn các doanh nghiệp đầu tư, vì vậy, bức thiết về nhà ở cho công nhân luôn nóng bỏng.

Theo báo cáo của Cục Quản lý Nhà và Thị trường BĐS (Bộ Xây dựng), tính đến cuối tháng 9/2021, trên địa bàn cả nước đã hoàn thành 266 dự án NƠXH khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng hơn 142.000 căn, với tổng diện tích hơn 7,1 triệu m2 (đạt khoảng 56,8% so với mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở Quốc gia đến năm 2020). Đang tiếp tục triển khai 278 dự án với quy mô xây dựng khoảng 274.000 căn, với tổng diện tích khoảng 13,8 triệu m2. Trong đó, đối với nhà ở xã hội ở dành cho công nhân khu công nghiệp, đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 121 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 54.000 căn hộ, với tổng diện tích 2.700.000 m2; đang tiếp tục triển khai 100 dự án với quy mô xây dựng khoảng 134.000 căn hộ, tổng diện tích 6.700.000 m2.

Cũng theo Cục Quản lý Nhà và Thị trường bất động sản, số liệu tổng hợp chưa đầy đủ từ báo cáo của các địa phương, thì nhu cầu đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho các đối tượng là người thu nhập thấp khu vực đô thị và công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2025 là khoảng 294.600 căn, với tổng mức đầu tư khoảng 220.000 tỷ đồng. Trong đó, dự án nhà ở cho công nhân khu công nghiệp là 100 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 134.000 căn hộ, có tổng mức đầu tư khoảng 67.000 tỷ đồng.

Trong gần 2 năm qua, diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 đã đặt doanh nghiệp vào tình thế khó khăn. Đặc biệt là đợt bùng phát lần thứ 4 bùng phát mạnh tại một số tỉnh phía Nam, đã xuất hiện làn sóng người lao động về quê do lo sợ dịch bệnh quay trở lại, gây tác động không nhỏ đến hiệu quả kinh tế nói chung, hiệu quả phát triển sản xuất kinh doanh nói riêng, ảnh hưởng đến an sinh xã hội.

Hiện nay, ở các các khu công nghiệp đang thiếu hụt hạ tầng xã hội cho người lao động như thiếu nhà ở cho công nhân, thiếu các hoạt động vui chơi giải trí, thiếu trường mẫu giáo cho con em công nhân… dẫn đến tình trạng nhiều khu công nghiệp chưa đáp ứng được nhu cầu chỗ ở, công nhân phải thuê trọ ngoài nhà dân, ở nơi chật chội, thiếu thốn và đông đúc. Khi dịch Covid-19 bùng phát, những khu nhà ở này tiềm ẩn nhiều mối lo do mật độ đông, điều kiện sống và sinh hoạt không đảm bảo… Bên cạnh đó, có khu công nghiệp đã xây dựng nhà ở cho công nhân thuê nhưng không đạt tỷ lệ lấp đầy, khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn và hết sức băn khoăn.

Tại sao lại có sự “lệch pha” như vậy? Và thực tiễn đang đặt ra những “bài toán” cần giải quyết, tránh trường hợp, nhà xây xong không có người thuê, trong khi người lao động vẫn không có chốn an cư để gắn bó lâu dài với doanh nghiệp. Làm thế nào để vận hành khai thác quỹ nhà ở công nhân sau đầu tư đạt hiệu quả cao nhất, góp phần ổn định đời sống công nhân và an ninh chính trị tại địa phương?

Chính phủ, Bộ Xây dựng đã có chủ trương khuyến khích các chủ đầu tư tham gia đầu tư hạ tầng xã hội cho người lao động trong khu công nghiệp. Do đó, việc đầu tư phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt nhà ở cho công nhân khu công nghiệp, đảm bảo điều kiện vệ sinh môi trường và sức khỏe cho người lao động là giải pháp hết sức cần thiết nhằm phục hồi sản xuất và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, các cơ chế, chính sách để thực hiện vẫn còn nhiều vướng mắc, còn độ vênh giữa quy định pháp luật với thực tiễn để thúc đẩy phát triển loại hình nhà ở này.

Chính vì vậy, Toạ đàm trực tuyến với chủ để “Phát triển nhà ở cho công nhân – Thực trạng và giải pháp” sẽ cùng đặt ra những vấn đề cần khắc phục để góp phần đề xuất, kiến nghị với cơ quan chức năng tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy loại hình nhà ở công nhân trong khu công nghiệp phát triển mạnh trong thời gian tới, đáp ứng nhu cầu thực tế, đảm bảo an sinh xã hội, góp phần phát triển kinh tế đất nước.

Ông Nguyễn Anh Dũng – Tổng biên tập Báo Xây dựng phát biểu khai mạc Tọa đàm.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, ông Nguyễn Anh Dũng – Tổng biên tập Báo Xây dựng cho biết: Được sự chỉ đạo của Bộ Xây dựng, Báo Xây dựng tổ chức Tọa đàm trực tiếp kết hợp trực tuyến với chủ đề “Phát triển nhà ở công nhân - Thực trạng và giải pháp” nhằm tổng kết các vấn đề thiếu trong hệ thống pháp luật về nhà ở xã hội, trong đó có nhà ở công nhân; đề xuất Bộ Xây dựng, Chính phủ tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách pháp luật thúc đẩy loại hình nhà ở công nhân trong khu công nghiệp phát triển mạnh trong thời gian tới. Chúng ta sẽ làm rõ một số vấn đề như, thực trạng thủ tục đầu tư nhà ở công nhân có phiền hà, phức tạp, vướng mắc không? Nếu có thì vướng mắc gì và chúng ta sẽ đi tìm giải pháp tháo gỡ.

Vấn đề đảm bảo an sinh xã hội cho công nhân là yếu tố quan trọng để mang lại hiệu quả sản xuất, đem đến sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp. Hơn thế, môi trường kinh doanh khép kín sẽ đảm bảo duy trì cho việc sản xuất trong thời điểm dịch bệnh Covid-19 diễn biến hết sức phức tạp như hiện nay. Nhất là trong đợt dịch Covid-19 lần 4 vừa qua, đã phát lộ đầy đủ hơn vấn đề bức xúc của công nhân lao động – đó là nhà ở.

Mặc dù có nhiều chủ trương, biện pháp thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, trong đó có nhà ở dành cho công nhân, điển hình là việc Chính phủ ban hành các cơ chế, chính sách nhằm thu hút các doanh nghiệp tham gia đầu tư nhà ở xã hội. Nhưng các chính sách này chưa đủ mạnh, thiếu hấp dẫn các doanh nghiệp đầu tư, thực tế thực hiện còn nhiều vướng mắc, còn độ vênh giữa quy định và thực tiễn.

Ông Nguyễn Anh Dũng nhấn mạnh: Tôi hy vọng buổi Tọa đàm hôm nay sẽ tập trung được nhiều ý kiến, kiến nghị chất lượng nhằm tháo gỡ khó khăn vướng mắc từ cơ chế chính sách đến trình tự đầu tư xây dựng nhà ở công nhân. Những kiến nghị của các sở ngành, các chuyên gia, các doanh nghiệp…sẽ được Báo Xây dựng tổng hợp để báo cáo Bộ trưởng Bộ Xây dựng.

​

​Ông Đỗ Văn Quảng – Phó Chủ tịch Thường trực Công đoàn Xây dựng Việt Nam phát biểu tại Tọa đàm.

Tại Tọa đàm, Công đoàn Xây dựng Việt Nam đề xuất một số giải pháp giúp doanh nghiệp tiếp cận nhà ở cho công nhân, như sau: Nhà nước cần có các cơ chế, chính sách ưu đãi, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia đầu tư, phát triển nhà ở xã hội cho công nhân như: Vốn, quỹ đất, thủ tục hành chính, thiết kế mô hình mẫu … giúp chủ đầu tư giảm thời gian xét duyệt hồ sơ, tiết giảm chi phí đầu tư, giảm giá nhà, gia tăng lợi nhuận. Có chính sách hỗ trợ công nhân khi mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Cần có quy định cụ thể và kiểm soát chặt chẽ đối tượng được mua, thuê mua, thuê nhà tại các dự án nhà ở xã hội cho công nhân, đảm bảo các dự án nhà ở xã hội cho công nhân thì chỉ dành cho đối tượng là công nhân, không để người không đúng đối tượng được mua với mục đích đầu cơ, kiếm lời.

Trước khi triển khai dự án nhà ở xã hội cho công nhân, cần tiến hành khảo sát, nắm chắc nhu cầu về nhà ở của công nhân trên địa bàn để có cơ cấu hợp lý giữa căn hộ để bán và cho thuê. Thiết kế căn hộ hợp lý với từng đối tượng khách hàng là hộ gia đình, người độc than…Có chính sách giá bán, giá cho thuê phù hợp với đối tượng là công nhân, người có thu nhập thấp.

Các dự án nhà ở xã hội cho công nhân cần có hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội thiết yếu phục vụ nhu cầu sinh hoạt cho đối tượng là công nhân như: nhà trẻ, mẫu giáo, bãi gửi xe, cây rút tiền ATM... Đặc biệt, cần có các cửa hàng tiện ích bán thực phẩm và các mặt hàng thiết yếu với giá bán tương tương ở các khu nhà trọ, chợ dân sinh, các quán cơm bình dân. Có cách quản lý chuyên nghiệp, thủ tục đơn giản, thuận tiện đối với người thuê nhà, hỗ trợ xử lý kịp thời những vấn đề về điện, nước, phòng chống cháy nổ ...

Chủ đầu tư có thể ký kết các chương trình hợp tác với các doanh nghiệp sử dụng lao động để các doanh nghiệp này có thể thuê toàn bộ hoặc một phần dự án để cho người lao động của mình thuê lại với chính sách ưu đãi riêng, tạo điều kiện và thu hút người lao động chuyển từ các khu nhà trọ đến sinh sống tại các dự án nhà ở xã hội.

Đối với công nhân ngành Xây dựng thi công trên các công trường, cần có quy định cụ thể về chi phí và trách nhiệm của chủ đầu tư và các nhà thầu trong việc đảm bảo nơi ở cho công nhân; cần có quy định tiêu chuẩn tối thiểu, các trang thiết bị thiết yếu đối với nhà tập thể, nhà tạm cho công nhân trên công trường.

Theo Báo XD